Zomergaste Nelleke Noordervliet

Vooraf

Nelleke Noordervliet, tweede zomergast, was een verlegen meisje. Verlegenheid is een karaktertrek die nooit weggaat. Ze slaat op de vrees dat iets gebeurt waarvoor je je zou moeten schamen. Maar verlegenheid kan gepaard gaan met een tegenkracht, namelijk om gezien te willen worden en erkenning te vinden voor de competenties die je hebt. Verlegenheid en eerzucht kunnen twee kanten zijn van dezelfde medaille. Dat blijkt. Noordervliet zat daar; in het centrum van de belangstelling, zelfbewust en enorm gemotiveerd om een mooie avond te bieden. Ze beloofde de kijkers aan het begin dat ze zouden reizen door landen en door tijden.

Fragmenten

De voornaamste kritiek is, denk ik, wel dat de fragmenten weinig samenhang vertonen en slechts in beperkte mate te kwalificeren zijn als onderscheidende televisie. Dat bracht een zeker ongemak en ongeduld bij kijkers. Een deel van de tweets die ik las, getuigt daarvan. Uit de ruim zestig die Nelleke op haar long list had staan, had misschien een iets andere selectie tot stand moeten komen.

De keuzefilm was Z van Costa-Gavras, een politieke thriller. Terug naar de tijd (1969) dat we geloofden in mogelijkheden om een betere wereld te vestigen. Nelleke: ’t Gaat ergens over!’De beleving van die tijd versus de huidige maatschappelijke context die bol staat van hyperindividualisme.

Ik vond Jessey Norman heel mooi. Niet zozeer om dit gestileerde fragment, als wel om de prachtige tekst:
When I am laid in earth,
May my wrongs create
No trouble in thy breast;
Remember me, but ah! forget my fate.

Hold me tight, let me go was een bijzonder fragment, maar ik moet eerlijk bekennen dat ik de gedachte ‘Wat een etterbakkie’ niet uit mijn hoofd kreeg. Dat leidde me zodanig af dat ik de bedoeling om het te tonen niet heb opgepikt.

Houden zo! is een fraaie documentaire, maar het getoonde fragment duurde voor de meeste kijkers te lang. Mij bekroop dat gevoel ook.

Opmerkelijk

Een paar keer viel het woordje ‘logistiek’. Eén keer toen het ging over de opvang van kinderen. Ouderenparen, zo vind Nelleke, dienen gezamenlijk en ieder voor zich de volle verantwoordelijkheid voor de opvoeding van hun kinderen te nemen. Dus niet dat een van de twee het leeuwendeel voor zijn of haar rekening neemt en de ander in de marges ook nog wat doet. De logistiek is dat adequaat is geregeld wie er is voor de kinderen, zodra die thuis komen. Daarnaast pleitte ze voor een deugdelijk georganiseerde kinderopvang waar de kinderen vertrouwde gezichten treffen.

In een gans andere betekenis ging het over de logistiek die nodig is om het kwaad te mobiliseren. Na het fragment met Hannah Arendt en voortbordurend op haar boek over het Eichman-proces (Jeruzalem, 1961), lichtte Noordervliet toe dat goed en kwaad in mensen aanwezig is en dat de uitoefening daarvan logistieke organisatie behoeft. Zo stond ze ook stil bij de betekenis van revoluties, zoals de Arabische lente. Die beginnen bij het idealisme om een democratische rechtsstaat te scheppen, maar kunnen, doordat het kwaad er grip op krijgt, ontaarden in nieuwe conflicten en belangenstrijd.

Commentaar

Nelleke Noordervliet is een erudiete en openhartige vrouw. Vitaal en betrokken ook. Toegankelijk voor de interviewer die kon vragen wat hij wilde. Ze wees niets af en draaide nergens omheen. Ze bleek gemotiveerd om een betekenisvolle avond neer te zetten en hechtte daarom aan de eigenstandige rol die de interviewer heeft.
Ik vond de avond boeiend, maar niet van een buitencategorie. Niet memorabel. Dat komt, denk ik, het meest door de gekozen fragmenten die amper spannend, opzienbarend of uitmuntend waren.

Wilfried de Jong vond ik, onverwacht, wat instrumenteel en hield de uitzending fragmentarisch. Er waren kansen om verbanden te leggen. Die benutte hij wel voor een deel, maar er kwam vervolgens te weinig uit.

Tot slot

Ik ervoer gisteravond sterk hoe gecompliceerd de programmaformule van Zomergasten is. Het maken van de match tussen wat de gast wil en wat de kijkers verwachten is als het verlangen van een sierlijke dans van een gorilla met een vleermuis. Al met al vond ik de uitzending de moeite van de lange zit zeker waard.