Opiniepeilingen

Toen internet nog geen gemeengoed was, vroeg ik me wel eens af hoe opiniepeilers aan hun gegevens kwamen. Ik raadpleegde mensen in mijn directe omgeving: word jij wel eens gebeld? Om er meteen aan toe te voegen: ik nooit. Wat ook zo was. Inmiddels is dat anders. Ik maak deel uit van verschillende panels en word met de regelmaat van de klok geraadpleegd.

Naar de mate waarin televisierubrieken vaker een onderwerp maken van hoe Nederlanders over actuele thema’s oordelen, neemt mijn aversie ertegen toe. Op de eerste plaats heeft dat te maken met de werkwijze. De mening van respondenten wordt gevraagd, ongeacht hoe zij tot een gekozen mening zijn gekomen. Het moet vaak voorkomen, denk ik, dat mensen amper over een zaak hebben nagedacht om er vervolgens prompt een mening over te moeten geven. Het spel gaat verder. Interviewers confronteren hun gasten, wetenschappers of politici, met hoe Nederland denkt. De trukendoos gaat open: ‘De mensen zeggen wat ik al lang beweer’ of ‘Ik interpreteer deze uitslag toch iets anders’. De zendtijd is weer gevuld. Maar wijzer worden we daarvan natuurlijk niet.

De vluchtige opinievorming waar media met hun peilingen toe aanzetten wekt een simpel wereldbeeld. En, op den duur, het geloof daarin. De werkelijkheid is anders: complexer, vaak ook vileiner. Het vergt wel wat om vraagstukken van rijk en arm, oorlog en vrede, open en gesloten grenzen, ecologie en economie te begrijpen en daarover op een zorgvuldige manier tot een mening te komen. Meningsvorming is gebaat bij denken en dialoog waar, op z’n best, de media toe kunnen aanzetten. Goede documentaires en boeken vervullen in dit opzicht echter een veel nuttiger functie.