Hoed u voor mensen die iets zeker weten

Auteur Jan Terlouw | Titel Hoed u voor mensen die iets zeker weten, gedachten over politiek, wetenschap en kunst | Uitgever Lemniscaat Rotterdam | Jaar 2011

Inleiding en aanleiding
Ik vind Jan Terlouw (1931) een indrukwekkende man. Hij is veelzijdig, integer, sympathiek en bovenal erudiet. Als politicus maakte hij een slopend bestaan mee en het is geen geringe prestatie dat hij daar zo monter uit is gekomen. Terlouw heeft een veelzijdige staat van dienst als wetenschapper, politicus, bestuurder en schrijver. Zijn geschreven oeuvre beslaat een mooie rij kinder- en jeugdboeken, een spannende roman ‘De derde kamer’, een politiek dagboek over de gang naar zeventien zetels in de Tweede Kamer en de teruggang naar zes, een mooi herfstdagboek (2004) en inmiddels al zes detectives die hij samen met zijn dochter Sanne schreef. Vergeet ik iets? Wat ik noem staat in mijn boekenkast en ik las ze allemaal met het grootste plezier.

Niet alleen door, maar ook over Jan Terlouw is het nodige geschreven. Onder meer door Paul van Engen: De onweerstaanbare opkomst van … (1982) en door Tony van Verre in zijn serie … ontmoet … (1980).

Najaar 2011 verscheen het boek waarover deze recensie gaat.

Onderwerp
Achtenveertig onderwerpen, geordend in acht delen (exclusief het voorwoord en het ‘ten slotte’).Zeven delen worden afgesloten met een zogenaamd ‘tussenspel’.

Inhoud
Door de gekozen structuur is het boek een compendium van relevante thema’s.Vrijwel alle teksten hebben een vertellend en/of reflectief karakter en geven aanleiding tot overdenking. Geschikt als naslagwerk.

Commentaar
Een dubbel gevoel maakt zich van mij meester. Dankbaar wil ik zijn voor zoveel gerubriceerde kunst, kunde en wijsheid. Tegelijk voel ik aan dat het boek een epiloog is. Een nawoord dat in zekere zin een afsluiting vormt van een actieve participatie aan het actuele discours. Terlouw maakt je vertrouwd met de waardevolle habitus van reflecteren, gericht op het alzijdig bekijken van maatschappelijke fenomenen. Gelukkig zonder zijn eigen mening onder stoelen of banken te steken. Daar is hij de man niet naar. Maar zijn pen ademt ruimte voor andere gezichtspunten.
Terlouw is niet van grote en moeilijke woorden. Veel meer ontsluit hij de gekozen onderwerpen met zorgvuldige en begrijpelijke redeneringen.

Woord
Iebel
Op bladzijde 102 vertelt de auteur over Joop den Uyl, zaliger gedachtenis. Hij schrijft: ‘Ik had een zwak voor Den Uyl, ook al werd ik vaak iebel van zijn omslachtige redeneringen.‘

Zin
Bladzijde 312. ‘In een democratie behoort de aandacht van leidinggevenden vooral uit te gaan naar minderheden, niet naar meerderheden. Zij die een meerderheidsstandpunt aanhangen, redden zich wel. Terlouw legt op deze plaats uit dat de kunsten, ook al ondervinden die slechts aanhang van relatief kleine groepen burgers, volle democratische steun verdienen en wel om de tijdloze en universele waarde daarvan. Ik reken tot deze redenering dat waarde pas veel later in de tijd kan blijken, zoals het menigeen wereldberoemde componist, schilder of schrijver verging.

Noot
Ik acht de heer Terlouw zeer hoog. Op (slechts) één punt volg ik hem niet. Op bladzijde 108 zegt hij het standpunt van Dries van Agt over het Midden-Oosten niet te begrijpen, omdat hij schijnbaar niet of onvoldoende weegt welk een onzegbare bejegening de Joden door de eeuwen heen hebben ondergaan. Ontegenzeglijk. Het is juist om deze reden dat ik bedenk: doe een volk nimmer aan, wat jou zo onbeschrijflijk erg is aangedaan.