Alwetendheid

Allesomvattende kennis bestaat niet. Het zou wat zijn als hyperintelligente mensen, die bestaan wel, langjarig konden studeren om integrale en overstijgende wijsheden op te doen om die daarna aan de wereld ten beste te kunnen geven. Deze fantasie past bij een vurige wens die iedereen wel zal hebben om een keer oplossingen te vinden voor alle problemen die de mensheid teisteren. Maar, zoals gezegd, het is maar een fantasie.

Nu ik die toch heb, kan ik er ook wel even op voortborduren. Wie zou het dichtst in de buurt kunnen komen van alwetendheid? Bij het zoeken naar een antwoord, stuit je vanzelf op de verkokering van de wetenschap. Gelijk hoe ook in het openbaar bestuur en de bureaucratie verkokering optreedt. Het kenmerk daarvan is: langs elkaar heen werken. In een aantal gevallen gaat het zelfs verder en verwordt verkokering tot competitie en concurrentie. Dan speelt niet de hoogste kennis, maar de grootste strijdvaardigheid een doorslaggevende rol.

De essentiële criteria noemde ik al: integraal en overstijgend. Integraal duidt op samenhang en verbinding. Overstijgend op het vermogen om vanuit verschillende gezichtspunten, vooral vanuit de luchtballon, door verschijnselen te kunnen heenkijken.

Ik waardeer de filosoof om zijn denkkunst die hem helpt om al wat gebeurt te beschouwen en te analyseren, waarna op een toegankelijke manier kan worden blootgelegd hoe ingewikkelde kwesties konden ontstaan en welke oplossingsrichtingen geloofwaardig en bereikbaar kunnen zijn.

Ik zet mijn kaarten echter het meest op de historicus. De historicus beziet het verleden als een aaneenschakeling van samenlevingsvormen waarin het handelen van mensen iets teweeg bracht. Gelukkig niet alleen droeve ellende, maar ook schoonheid, gezondheid en geluk. De geschiedenis is een continu proces van actie en reactie. Wie dat bestudeert, raakt vertrouwd met oorzaak en gevolg, met macht en onmacht en met macro- en micro-effecten. En er is een groot voordeel: het is voorbij. Dat begrenst het onderwerp van studie. Historici verdienen een luisterend oor, zeker degenen die zich enigermate uit het strakke wetenschappelijke pak losmaken en voor wie het een plezier is over hun kennis en inzichten te verhalen. Gelukkig zijn die er!