Absoluut

Enige geleden was ik getuige van een presentatie van een bekende hoogleraar. Haar betoog werd zo nu en dan onderbroken door vragen en (veel meer) bemerkingen en vertelsels van groepsleden. Steevast beantwoordde zij die met ‘absoluut’. Zij is niet de enige.  Lang niet. Absoluut past in het rijtje van grote woorden, zoals ‘precies’ en ‘exact’. Gezwollen taal gaat voorbij aan nuances en verhindert dat gespreksdeelnemers  elkaar scherp houden. Grote woorden blokkeren een evoluerende gespreksinhoud.

Op dit punt treed ik graag in de voetsporen van Ischa Meijer (1943 – 1995). Aan de interviewtafel in zijn RTL5-programma ISCHA maakte hij zijn gasten op besliste toon duidelijk dat hij het woord niet wilde horen. ‘Het zegt niks’ sprak hij. ‘Een non-woord’. Zijn correctieve stijl en toon bracht menigeen in verlegenheid, namelijk alle keren dat bleek hoe vaak mensen zich van ‘absoluut’ bedienden.

Mijn fikse weerzin heeft er mee te maken dat ik het  woord zo krachtig en zwaar beladen vind: volkomen, compleet, gans, geheel, totaal, volmaakt, ongetwijfeld. Absoluut is te groot voor de kleinere betekenis die veelal bedoeld wordt, namelijk ‘zou kunnen’, ‘wellicht’, ‘boeiend gezichtspunt’, ‘interessante opmerking’. In vraaggesprekken en dialogen hecht ik grote waarde aan het luisteren. Het komt de diepgang en waarachtigheid van de conversatie ten goede als deelnemers zich op elkaars tekst concentreren. Hun wederkerige vragen en antwoorden, hun onderlinge stellingnames en conclusies komen slechter uit de verf als die worden neergesabeld door een overdaad aan ‘absoluut’.

Ik heb veel opgestoken van de gesprekken die Jeroen Pauw rond de jaarwisseling met gasten voerde in het programma Vijf jaar later. Vooral van de aflevering met advocaat Bram Moskowitz, eind december 2012. Op verschillende manieren hielden de twee elkaar scherp. Moskowitz omdat hij niet onder het gesprek uit kon en, gelet op zijn penibele positie binnen de Orde van Advocaten, meer dan hij al gewend is op zijn woorden wilde letten. Pauw omdat hij zijn professie, en uiteraard de kijkers, tekort zou doen als de samenspraak oppervlakkig zou blijven. Het resultaat van deze spanning was fraai. Het woord ‘absoluut’ viel amper.